【光明网专论】欧晓理：举“中国方案” 践大道之行

Россия Федерациясе субъекты
Пермь крае Пермский край
Байрак Герб
百度 　　会议指出，党的十九届二中全会专题研究宪法修改，充分体现了以习近平同志为核心的党中央全面推进依法治国、依宪治国的坚定决心，坚持不懈解放思想、与时俱进、开拓创新的政治品格和使命担当。
Башкала	Пермь
М?йдан	24-нче
- Барлыгы - Су	160 236 км2 2,0%
Халык саны	18-нче
- Барлыгы - Халык тыгызлыгы	2 635 849 кеше (2010) 16,9 кеше/км2
Тулаем т?б?кт?ге продукт	14-нче
- Барлык, агымдагы б?яд? - Кеше башына	630,8 млрд. сум (2010) 224,5 ме? сум
Федераль округы	Идел буе
Икътисади районы	Урал
Р?сми тел(л?р)	рус теле
Губернатор	Максим Решетников (в.б)
Х?к?м?т Р?исе	Максим Решетников
Канун чыгару ?ыелышыны? р?исе	Валерий Сухих
РФ субъекты коды	59
С?гать поясы	MSK+2 (UTC+6)

Пермь крае — Россия Федерациясене? Европа ?леше субъекты. Идел буе федераль б?лгесен? кер?.

Крайны? м?рк?зе — Пермь ш???ре.

География

Чикт?шлек

Як	Россия субъекты
Т?ньяк	Коми Республикасы
К?нчыгыш	Свердловск ?лк?се
К?ньяк	Башкортстан Республикасы
К?нбатыш	Киров ?лк?се Удмурт Республикасы

Пермь крае К?нчыгыш Европа тигезлегене? к?нчыгыш ?лешенд? ??м Урта ??м Т?ньяк Урал таулары битл?венд? урнаша. Крайны? 99,8 % ?леше Европада, 0,2 % ?леше — Азияд? урнаша.

Кырый нокталар

• т?ньякта — Саклаимсори-Сяхль тавы (1094 м) — 61°39' т. к.;
• к?ньякта — 56°06' т. к. (элекке Октябрьский районыны? Ельник авылы янында);
• к?нбатышта — 236 биеклекне? (рус. Высота 236) 1 километрда, Лэпью, Пелес ??м Кажим елгаларны? суб?л?ре янында 51°47' кч. о.;
• к?нчыгышта — Рахт-Сори-Сяхл тавы, 59°29' кч. о.

Климат

Пермь крайны? климаты — уртача континенталь. Гыйнварны? уртача температурасы — -18,5...-15 °С.

Рельеф

Крайны? к?нбатыш ?лешен (территорияне? 85 % ?лешен) Рус тигезлеге бил?п тора, крайны? к?нчыгыш ?лешен Урал таулары бил?п торалар. И? биек таулары крайны? т?ньягында урнашалар:

• Тулымский камень (1496 м);
• Ишерим (1331 м);
• Молебный камень (1240 м);
• Ху-Соик (1300 м)

Елгалар

Чулман

Чусовая

Пермь краены? елгалар Чулман бассейнына кер?л?р. Крайда 29 ме?н?н артык елгалар бар, аларны? гомуми озынлыгы — >90 000 км.

Т?п елгалар:

• Чулман — 1805 км.
• Чусовая — 529 км.
• С?лил — 493 км.
• Вишера — 415 км.
• Колва — 460 км.
• Яйва — 403 км.
• Косьва — 283 км.
• Коса — 267 км.
• Весляна — 266 км.
• Иньва — 257 км.
• Обва — 247 км.

Файдалы казылмалар

Пермь краенда нефтьне, газны, ташк?мерне, минир?л тозларны, алтынны, алмазларны, хромит рудаларны, к?р?н железнякларны, торфны, известьташны, асылташларны, вак-т?як ?йберл?р ясауга кит? торган ташларны, каплый торган ташларны, т?з? материалларны чыгаралар.

Саклана торган табигать терриотриял?ре

• Вишера тыюлыгы
• ?Басеги? тыюлыгы

Тарих

Моны да карагыз: Пермь губернасы

1737 елда Казан губернасыны? Ч?рд?н, Саликам ??м К??гер ?язл?ре, Казан губернасыны? К??гер провинциясен? берл?шк?нн?р (?з?к ш???ре — К??гер).

1781 елда Пермь губернасы оештырыла.

1919 елны? 15 июленд? Пермь губернасы составыннан Екатеринбур губернасы аерылып чыгарыла.

1923 елны? 3 ноябренд? Пермь губернасы юкка чыгарыла, ? аны? территориясе Урал ?лк?сен? кертел?.

1934 елда Урал ?лк?се юкка чыгарыла, х?зерге Пермь краены? территориясе Свердловск ?лк?сенд? калган. 1938 елда Свердловск ?лк?се составыннан Пермь ?лк?се аерылып чыгарыла. 1940—1957 елларда ул Молотов ?лк?се исемен й?ртк?н.

Пермь ?лк?се составына Коми-Пермяк автономияле округы (1977 елга кад?р — милли округы) керг?н. 1992 елдан — Россия Федерециясене? м?ст?кыйль субьекты статусын алган, л?кин формаль р?вешт? ул Пермь ?лк?се составында булган. 2003 елны? референдумда Пермь ?лк?сенд? ??м Коми-Пермяк автономияле округында торучы халык ике субъектларны? берл?штер?не яклаган ??м 2005 елда Пермь ?лк?се ??м Коми-Пермяк автономияле округы бер субъектка берл?штерг?нн?р.

М?д?ният

• ?Шондыбан? — 1939 елдан башлап и?ат ит?че коми-пермяк милли ансамбле.

Дин

Православие

Ислам

• Пермь крае м?селманнарыны? т?б?к Диния н?зар?те
  • Пермь крае ??мигъ м?чете
• Пермь крае м?селманнары Диния н?зар?те
  • Пермь ??мигъ м?чете

Халык

Милли состав

Халык	1939		1959		1970		1979		1989		2002		2010
	К. с.	%	К. с.	%	К. с.	%	К. с.	%	К. с.	%	К. с.	%	К. с.	%
руслар	1 768 386	84,71%	2 420 230	80,87%	2 490 102	82,36%	2 508 323	83,38%	2 592 246	83,85%	2 401 659	85,17%	2 191 423	83,14%
татарлар	80 727	3,87%	165 8292	5,54%	169 360	5,60%	157 719	5,24%	150 460	4,87%	136 597	4,84%	115 544	4,38%
коми-пермьн?р	122 4641	5,87%	136 385	4,56%	139 155	4,60%	128 286	3,99%	123 371	3,99%	103 505	3,67%	81 084	3,08%
башкортлар	28 952	1,39%	39 577	1,32%	47 812	1,58%	48 752	1,62%	52 326	1,69%	40 740	1,44%	32 370	1,23%
арлар	9 781	0,47%	21 888	0,73%	30 552	1,01%	32 311	1,07%	32 756	1,06%	26 272	0,93%	20 819	0,79%
украиннар	27 420	1,31%	71 985	2,41%	47 791	1,58%	44 018	1,46%	45 711	1,48%	25 948	0,92%	16 219	0,62%
башкалар	49 788	2,39%	136 982	4,58%	98 671	3,26%	88 802	2,95%	94 611	3,06%	84 700	3,00%	178 390	6,77%
барлык	2 087 518	100.0%	2 992 876	100.0%	3 023 443	100.0%	3 008 211	100.0%	3 091 481	100.0%	2 819 421'	100.0%	2 635 849	100.0%

Иск?рм?л?р:

¹ Комилар бел?н

² Кырым татарлары бел?н

Татарлар

Статистик м?гъл?матларга караганда, Пермь ?лк?сенд? 160 ме? чамасы татар яши. Алар Тор, Ирен, С?лил, Сеп, Шауба, Б?рм?, Тол елгалары буенда урнашкан авылларда ??м Пермь, Березники, Чайковски ?.б. ш???рл?рд? яшил?р.

Торак пунктлар

Пермь крайны? эре торак пунктлары

Пермь Чайковски	№	Ш???р	Халык саны	№	Ш???р	Халык саны	К??гер Чусавай
	1	Пермь	991 530	11	Кудымкар	28 984
	2	Березники	156 512	12	Губаха	27 544
	3	Саликам	97 239	13	Верещагино	22 161
	4	Чайковски	82 933	14	Оса	21 191
	5	К??гер	66 110	15	Ки?ел	19 590
	6	Ылыс	65 931	16	Нытва	19 042
	7	Краснокам	51 929	17	Красновишерск	16 098
	8	Чусавай	46 740	18	Александровск	14 502
	9	Добрянка	33 685	19	Очёр	14 239
	10	Чернушка	33 275	20	Полазна	12 753
2010 елны? ?анис?бе буенча

Административ-территориаль б?ленеше

Районнар

Александров районы Барда районы Берёзовка районы Олы Сосновка районы Верещагино районы Гайны районы Горнозаводск районы Гремячинск районы Губаха районы Добрянка районы Елау районы

Ильинский районы Карагай районы Ки?ел районы Усть-Кишерт районы Коса районы Кочёво районы Красновишерск районы Краснокам районы Кудымкар районы К?язе районы К??гер районы

Ылыс районы Нытва районы Октябрьский районы Орда районы Оса районы Оханск районы Очёр районы Пермь районы Сива районы Саликам районы

Суыксу районы ?я районы Усолье районы Чайковски районы Частые районы Ч?рд?н районы Чернушка районы Чусавай районы Юрла районы Юсьва районы

Ш???р округлары

• Березники ш???р округы
• Ябык административ-территориаль бер?млеге Звёздный штп-ы.
• Кудымкар ш???р округы
• К??гер ш???р округы
• Пермь ш???р округы
• Саликам ш???р округы

6 район ??м 1 ш???р округы Коми-Пермяк округны — аерым статус бел?н территорияне ясыйлар:

• Кудымкар ш???р окугы
• Гайны районы (коми-перм. Гайна район)
• Коса районы (коми-перм. К?сладор район)
• Кочёво районы (коми-перм. К?чладор район)
• Кудымкар районы (коми-перм. Кудымкар район)
• Юрла районы (коми-перм. Юрла район)
• Юсьва районы (коми-перм. Юсьва район)

Бу яклардан чыккан к?ренекле татарлар

• ?хм?дулла Ишм?х?мм?тов — Советлар берлеге ка?арманы.
• Ш?риф?ан Казанбаев — Советлар берлеге ка?арманы
• Г?з?л Уразова — ?ырчы, Татарстанны? атказанган артисты
• Дамира Кузеева — актриса
• Д?рия Рамазанова — галим?
• Лилия Биктимерова — популяр ?ырчы
• М?сгут Имашев — к?ренекле композитор, м?д?ният эшлеклесе, педагог, Татарстанны? атказанган с?нгать эшлеклесе
• Н?сур Юрышбаев — журналист
• Р?шит Ягъф?ров — к?ренекле ??м?гать эшлеклесе ,галим, шагыйрь ??м милл?тп?рв?р с?яс?тче
• С?ниф? Рангулова — популяр ?ырчы

Моны да карагыз

• Коми-Пермяк округы
• Пермь губернасы

Чыганаклар

• Азатлык радиосы: Бардаларга бардым ?ле